Tek Eksenli Mevcut Eğitim Sistemi İki Eksenli Sisteme Dönüştürülebilir mi?
Yatay eksenli eğitim sistemleri birbirine benzer özellikler ile donatılmış ve ortalama standartlara sahip olan tek tip insan yetiştirmeye odaklanmıştır. Eğer birey mevcut sistemi tarafından ortaya konulmuş olan standartlara eğitim sürecinde ulaşmada problemler yaşar ise eğitim sisteminin yanı sıra eğitim sistemi ile ilişkili olan pek çok sistemin de dışına atılmaktadır. Günümüzde yaşamboyu eğitim kavramı ve yirmi birinci yüzyıl becerilerini sık sık tartışılıyor. Yaşamboyu eğitim ve yirmi birinci yüzyıl becerilerinin yatay eksenli örgün eğitim sistemi içinde gerçekleştirilme olanaklı gözükmüyor. Bahsedilen bu yeni kavramlar yatay eksenli anlayışın dezavantajlarının azaltılmaya yönelik yenilikçi çözümlerdir. Ancak yatay eksenli eğitim sistemi içine bu yeni özelliklerin eklenmesi ile sistemin sorunlarına çözüm oluşturmak pek de mümkün değil.
Eksen değişiminden söz ederken birdenbire yatay eksenin dikey eksen döndürülmesi düşünülmemelidir. Çünkü eğitim sistemlerindeki çok hızlı değişim tek başına eğitim ile ilgili tüm ihtiyaçları karşılayamayabilir. Bu nedenle ilk önce yatay ve dikey eksenin üstünlüklerinin alınarak iki eksenli bir eğitim sistem oluşturulması daha uygun olabilir. Ancak eğitimde hâkim olan yatay eksen dikeye eksenin eğitim sistemine girişine karşı direnişi gösterebilir. Mevcut sistem dikey ekseni zayıflatarak onu kolaylıkla işlemez hale getirebilir. Birbirinden farklı özellikleri olan iki sistemin birbirine entegre edilerek birlikte işlemesinin sağlanması zor olabilir anacak imkânsız değildir. Yatay eksenin dikeye esen ile uyum içinde çalışması için bu iki eksenin eğitim sisteminde birlikte işletilmesi için gerekli ön hazırlıkların yapılması gerekir. Bu hazırlık tatbikî yoğun bir teknik hazırlık yapılmasını gerektirecektir. Ancak teknik hazırlıktan önce eğitime ilişkin mevcut ve hâkim algıların değişmesine ihtiyaç vardır. Düşünsel hazırlık olmadan mevcut yatay anlayıştan dikey anlayışa geçiş mümkün değil.
Bu nedenle insanoğlunun uzun deneyimleri ile ortay çıkan yatay eksenli eğitim sistemini dönüştürmek hiç kolay olmayacak. Belki de çok uzun bir tartışma döneminden sonra eğitim sisteminin değişim daha kolay olacaktır. Sistemler kolay değişir ancak o sistemlere ilişkin oluşturulmuş olan düşüncelerin değişimi birkaç neslin ömrüne mal olacak kadar uzun olacaktır. Örneğin ben bu kavramı tartışıyorum ve belki de birileri bu tartışmanın kapsamını tam kavrayamayacaktır. Çünkü onlar belki de mevcut eğitim sisteminde yapılacak küçük değişikliklerin tüm sorunları çözüleceğine içtenlikle inanmaktadır. Bu türden köklü değişimlere yönelik en büyük zorluk değiştirilmeye çalışılan sistemeler olan düşünsel ve teknik bağlılıktır. Uzmanların, politikacıların, sistemin içinde bulunanların ve çeşitli çıkar gruplarının adanmışlık düzeylerine bağlı olarak yeni bir bakış açısına karşı gösterilen dirençlerdir.